Stroomuitval: Jouw 72-Uur Actieplan

Waarom voorbereiding belangrijk is

Stroomuitval komt voor in Nederland, en het is verstandig om voorbereid te zijn. De Denk Vooruit campagne adviseert om voorbereid te zijn op 72 uur zelfredzaamheid. Deze gids helpt je stap-voor-stap.

Een plan hebben is de beste manier om kalm te blijven bij een noodsituatie. Onze samenleving draait op elektriciteit. Zonder stroom kan verwarming, koken en uiteindelijk ook kraanwater uitvallen. Daarom is het belangrijk om te weten wat je kunt doen.

Deze praktische gids laat je zien hoe je 72 uur zonder stroom kunt overbruggen. Stap voor stap, zonder doemdenken, met concrete oplossingen.

Het Eerste Uur: Veiligheid en Inventarisatie

Stap 1: Veilig jezelf en je huis (eerste 15 minuten)

Direct doen:

1. Schakel gastoestel uit - Als je een gaskachel of fornuis hebt, zet deze uit. Bij terugkeer van stroom kunnen elektrische ontstekingen gevaarlijk zijn.

2. Check de oorzaak - Is het alleen jouw huis of de hele straat?

   • Trek de gordijnen open en kijk naar straatverlichting
   • Vraag de buren (via je deur, want bellen werkt misschien niet meer)
   • Als het alleen jouw huis is: check de meterkast voor geklapte schakelaars

3. Trek stekkers uit gevoelige apparatuur - Computer, TV, audio-apparatuur kunnen beschadigen bij stroompieken wanneer elektriciteit terugkomt. Laat één lamp aan, zodat je ziet wanneer stroom terugkomt.

4. Open de koelkast NIET - Een gesloten koelkast blijft 4-6 uur koud. Elke keer openen verliest kostbare koude.

5. Laad je telefoon direct - Gebruik je powerbank NU, niet later. Je telefoon is je noodlijn naar informatie.

Waarschuwingstekens voor langdurige storing:

• Meerdere huizenblokken zonder stroom
• Geen sirenes van hulpdiensten (hun systemen werken ook niet)
• Veel buren op straat met verbaasde gezichten
• Netwerkproblemen met je telefoon (zendmasten hebben 4-8 uur batterij)

Stap 2: Inventariseer wat je hebt (15-30 minuten)

Maak een snelle ronde:

Licht & Communicatie:

• Zaklamp met batterijen (test ze!)
• Kaarsen + aanstekers/lucifers
• Noodradio (wind-up of batterij)
• Powerbank voor telefoon

Voedsel & Water:

• Kraanwater (vul nu bakken/flessen - pompstations hebben beperkte noodstroom)
• Voedsel dat niet gekookt hoeft te worden
• Campinggasstel of alternatieven om te koken

Verwarming (als het winter is):

• Extra dekens, slaapzakken
• Warme kleding (lagen!)
• Ramen afdichten (gordijnen dicht houden warmte binnen)

Uur 1-6: De Eerste Werkdag

Voedsel & Drinken Zonder Elektriciteit

Het koelkastplan: Jouw koelkast is nu een ijskast met aftellende klok:

• Uur 0-4: Blijft koud (4-7°C) als je deur DICHT blijft
• Uur 4-8: Begint op te warmen, maar vlees/zuivel nog veilig
• Uur 8+: Bederfelijk voedsel wordt gevaarlijk

Eetplan voor dag 1:

1. Ontbijt: Brood met houdbare beleg (pindakaas, jam, honing). Fruit dat niet gekoeld hoeft. Muesli met houdbare melk (UHT).

2. Lunch: Crackers, noten, energierepen. Conserven die koud gegeten kunnen worden (tonijn, bonen).

3. Avondeten: Warm voedsel als je campinggasstel hebt. Anders: meer crackers, pindakaas, fruit. Dit is overleven, niet fine dining.

Koken zonder stroom: De campinggasstel

Als je een campinggasstel hebt, wordt dit je beste vriend. Maar gebruik het VEILIG:

Binnen gebruiken:

• ❌ NOOIT in kleine ruimtes zonder ventilatie (koolmonoxide-gevaar!)
• ✅ Alleen bij open raam of deur
• ✅ Max 15-20 minuten per sessie
• ✅ Koolmonoxidemelder in de buurt (als die nog werkt)

Buiten gebruiken (balkon/tuin):

• ✅ Veiligste optie
• ❌ Niet bij harde wind (waakvlam dooft)
• ✅ Beschut hoekje zoeken
• ✅ Stabiele, vlakke ondergrond

Wat kan je ermee koken:

• Water koken (voor thee, instantnoedels, rijst)
• Conserven opwarmen (soep, bonen, chili)
• Eenvoudige pasta (als je water hebt)
• Eieren, brood roosteren

Geen campinggasstel? Alternatieven:

• Barbecue (alleen buiten! Koolmonoxide!)
• Fondueset met blikjes brandstof (Swissmar-achtige blokjes)
• Hou het koud: Crackers, brood, pindakaas, fruit, noten, energierepen overleven je makkelijk 72 uur

Verlichting & Warmte

Lichtplan:

• Overdag: Doe alle gordijnen open, beweeg naar kamers met ramen
• Schemer: Begin met WEINIG licht (ogen wennen), één zaklamp per kamer
• Nacht: Kaarsen zijn gezellig, maar brandgevaar. Zaklamp veiliger als je slaapt.

Warm blijven zonder verwarming:

Korte termijn (uur 1-6):

• Draag lagen: ondergoed, shirt, trui, vest, jas. Lucht tussen lagen isoleert.
• Blijf actief: Beweging genereert warmte. Schoonmaken, opruimen, trap op en neer lopen.
• Een kamer strategie: Sluit deuren, concentreer iedereen in één kamer. Lichaamswarmte telt op.

Gevaarlijke mythes:

• ❌ Oven open laten staan (werkt niet zonder stroom, gaspel = koolmonoxide)
• ❌ Auto in garage laten draaien voor warmte (levensgevaarlijk!)
• ❌ Kaars onder bloempot voor "verwarming" (TikTok-onzin, niet genoeg BTU's)

Communicatie & Informatie

Je telefoon: Beheer je batterij als je leven

• Vliegtuigmodus AAN (behalve voor korte check-ins) - Zoeken naar signaal vreet batterij
• Helderheid op 10%
• Geen sociale media scrollen - Behoud batterij voor echt contact
• SMS > Bellen - SMS gebruikt minder data en werkt vaak nog als bellen faalt
• WiFi UIT - Zinloos zonder stroom bij de router

De rampenzender: Jouw informatiebron

Als je een noodradio hebt (wind-up of batterij), zoek je regionale rampenzender:

• FM 94.3 MHz - Noodfrequentie, maar niet altijd actief
• Regionale frequenties: Verschilt per provincie:
  • Noord-Holland: NPO Radio 1 (747 AM)
  • Zuid-Holland: NPO Radio 1 (675 AM)
  • Overige: Check rampenzender.nl VOOR storing

Wat ze uitzenden:

• Updates over storing (oorzaak, verwachte duur)
• Waar je noodhulp kan krijgen (gemeentehuizen, scholen openen vaak)
• Watervoorziening, voedseldistributie
• Evacuatiebevelen (als het echt ernstig is)

Geen radio? Alternatieven:

• Autoradio (start auto voor 10 minuten per paar uur - BUITEN de garage!)
• Buren: De ouderwetse methode. Deel informatie.

Uur 6-24: De Eerste Nacht

Eten & Drinken (Avondplanning)

Avondeten strategie:

• Campinggasstel: Warm iets eenvoudigs. Soep uit blik + brood = comfortfood.
• Geen gas: Crackers, pindakaas, fruit, noten. Voedzaam, vult, geen gedoe.

Water situatie: Kraanwater werkt meestal nog 24-48 uur (pompstations hebben noodstroom), MAAR:

• Vul nu extra flessen/pannen (voorzorg)
• Drink je voorraden niet op: Kraanwater eerst, flessenwater als backup

Hygiëne Zonder Stromend Water

Toilet oplossingen:

Als je wél kraanwater hebt: Doorspoelen kan, maar efficiënt:

• Vul emmer/pan met water
• Giet in één beweging in toiletpot = spoelt door
• Spaart water vs. standaard spoeling

Als kraanwater stopt:

• Emmersysteem: Zwart vuilniszak in emmer, maak na gebruik dicht, buiten zetten
• Camping/draagbaar toilet (als je die hebt)
• Laatste resort: Graaf gat in tuin (30cm diep, ver van waterbronnen), bedek na gebruik

Wassen zonder douche:

• "Cat bath": Washand + kom water + zeep = genoeg voor gezicht/oksels/kruis
• Droog shampoo voor haar (of een muts)
• Baby doekjes zijn goud waard voor snelle opfrissing

Slapen in het Donker (en Kou)

Slaapstrategie:

Warmte:

• Sleep samen: Ouders + kinderen in één kamer/bed = lichaamswarmte
• Lagen: Pyjama + joggingpak + sokken + muts (je verliest 30% warmte via hoofd)
• Reddingsdeken OVER dekbed = reflecteert warmte terug
• Kruik: Verwarm water op campinggasstel, giet in fles, wikkel in handdoek = 4-6 uur warmte

Licht:

• Één zaklamp binnen handbereik (voor toiletgang)
• Kaarsen UIT als je slaapt (brandgevaar)

Psychologie:

• Kinderen nerveus? Vertel verhalen, speel spelletjes voor bed
• Volwassenen: Lees een boek (zaklamp), niet in je telefoon staren
• Dit is avontuur, geen ramp (tenzij het erger wordt, maar daar zijn we op voorbereid)

Uur 24-48: De Tweede Dag

Voedselveiligheid Check

Wat kan je nog eten?

VEILIG (koelkast 24+ uur uit):

• ✅ Hard fruit, groenten
• ✅ Brood, crackers
• ✅ Pindakaas, jam, honing
• ✅ Conserven (ongeopend)
• ✅ Noten, gedroogd fruit
• ✅ Harde kaas (wax-coating)

TWIJFELACHTIG (ruiken, kleine hoeveelheid test):

• ⚠️ Zachte kaas, boter
• ⚠️ Gekookte groenten
• ⚠️ Sausen (mayonaise OUT, mosterd OK)

GOOI WEG (niet het risico waard):

• ❌ Vlees, kip, vis (rauw of gekookt)
• ❌ Eieren (rauw of gekookt)
• ❌ Melk, yoghurt, pudding
• ❌ Restjes van gisteren

Mentale Weerbaarheid

Verveling = vijand #1

Na 24 uur zonder Netflix, internet, of PlayStation wordt verveling een probleem, vooral voor kinderen.

Activiteiten zonder stroom:

• Bordspellen, kaarten (zaklamp in het midden voor licht)
• Verhalen vertellen (om de beurt een verhaal verzinnen)
• Tekenen, kleuren (papier + potloden in je noodpakket?)
• Opruimen, organiseren (hou jezelf bezig)
• Naar buiten (overdag) - Beweging = energie + gezond

Voor kinderen:

• Geef ze taken: "Jij bent verantwoordelijk voor zaklamp-beheer"
• Maak er een "camping trip thuis" van
• Geen schermtijd = moeilijk, maar haalbaar met structuur

Voor volwassenen:

• Boeken lezen (goede zaklamp nodig)
• Dagboek bijhouden (schrijf deze ervaring op)
• Praten met gezin (wanneer deed je dat laatst echt?)

Uur 48-72: De Derde Dag

Als Stroom Niet Terugkomt

Dit is nu serieus. 72 uur zonder stroom betekent:

• Pompstations voor water beginnen af te sluiten
• Winkels kunnen niet werken (kassa's, koeling)
• Benzinepompen werken niet (geen nieuwe voorraad)
• Banken/pinautomaten down

Wat moet je DOEN:

1. Zoek officiële informatie:

• Luister rampenzender (elk uur update)
• Check gemeentelijke noodvoorzieningen:
  • Opvangcentra: Scholen/gemeentehuizen openen vaak voor warmte, water, opladen
  • Wateruitgifte punten: Gemeenten zetten tankwagens neer
  • Voedseldistributie: Als winkels dicht zijn, komt er noodhulp

2. Inventariseer je buren:

• Wie heeft nog wat?
• Wie heeft hulp nodig? (ouderen, alleenstaanden, gezinnen met baby's)
• Kan je samenwerken? (Delen campinggasstel, samen koken)

3. Rantsoeneer:

• Water: Max 2 liter per persoon per dag drinken + 1 liter hygiene
• Voedsel: Eet minder, maar regelmatig (3x per dag iets kleins > 1x veel)
• Batterijen: Alleen zaklamp als echt nodig, kaarsen overdag sparen

4. Overweeg evacuatie: Als je:

• Jonge kinderen/baby's hebt (hun thermoregulatie is zwakker)
• Medische apparatuur nodig hebt (CPAP, insuline-koeling)
• Geen verwarming hebt en het vriest
• In hoog appartement woont (trap lopen wordt moeilijk)

Dan: Ga naar familie/vrienden met stroom, of gemeentelijk opvangcentrum.

Buurtsolidariteit: Je Grootste Wapen

Check op:

• Ouderen buren (kunnen ze zelf nog koken/warm blijven?)
• Gezinnen met baby's (flesvoeding warmte, luiers, angst)
• Chronisch zieken (medicatie koeling, medische apparatuur)

Wat kan je delen:

• Extra dekens, eten, water
• Campinggasstel voor beurten
• Telefoonlader (powerbank)
• Informatie (wat je hoorde op radio)

Wat kan je krijgen:

• Anderen delen hun overschot met jou
• Samen koken = efficiënter gas gebruik
• Mentale steun (samen is minder eng)

Wat Als Stroom Terugkomt?

Veilig Herstart

NIET direct alles aanzetten!

1. Check je meterkast:

   • Zijn schakelaars overbelast? Reset ze één voor één
   • Vermijd stroompieken door niet alles tegelijk aan te zetten

2. Gradual restart:

   • Eerst: Koelkast, verwarming
   • Dan: Lichten, opladers
   • Laatst: TV, computer, luxe apparatuur

3. Check je apparatuur:

   • Werkt alles nog? Stroompieken kunnen dingen kapot maken
   • Wifi-router: Reset vaak nodig (uit/aan)

4. Koel/vriesvoedselevaluatie:

   • Vriezer <48 uur uit + eten nog bevroren = veilig om opnieuw in te vriezen
   • Vriezer 48+ uur uit = Eet NU of gooi weg
   • Koelkast 8+ uur uit = Ruik/kijk kritisch, bij twijfel: WEG

5. Herbevoorrading:

   • Vul je kraanwater flessen bij
   • Vervang wat je gebruikte uit je noodpakket
   • Update je campinggasvoorraad

De Complete Stroomuitval Checklist

Voor de Storing (Voorbereiden NU)

Essentials om TE HEBBEN:

• Noodradio (hand-crank of batterij)
• Zaklamp (LED) + extra batterijen
• Campinggasstel + 2-3 butaancartridges
• 27 liter water (9L/persoon × 3 dagen)
• Voedsel dat niet gekookt hoeft (crackers, pindakaas, noten, conserven)
• Powerbank (10.000 mAh minimum)
• EHBO-kit
• Contant geld (€70/volwassene, €30/kind)
• Extra dekens/reddingsdekens
• Spelletjes/boeken (verveling tegengaan)

Essentials om TE WETEN:

• Waar is je meterkast?
• Welke rampenzender-frequentie voor jouw regio?
• Evacuatieroute uit je huis (zonder lift in appartement?)
• Buren namen/nummers (voor hulp vragen/geven)
• Dichtstbijzijnde gemeentelijk opvangcentrum

Essentials om TE TESTEN:

• Werkt je noodradio ECHT? (probeer hem nu)
• Weet je hoe campinggasstel aan gaat?
• Zijn je batterijen nog goed? (vervang elk jaar)
• Kan je in het donker je noodpakket vinden?

Veelgestelde Vragen

Q: Kan ik mijn elektrische kookplaat gebruiken met een generator?

A: Mogelijk, maar inductie werkt niet (te veel wattage) en keramisch hangt af van generator vermogen. Generator moet BUITEN (koolmonoxide!) en installatie door professional (verkeerde aansluiting = brand). Advies: Campinggasstel is veiliger, goedkoper, makkelijker.

Q: Hoe lang gaat mijn telefoon mee op powerbank?

A: Vuistregel: 10.000 mAh powerbank = 2-3 keer iPhone opladen, 20.000 mAh = 4-6 keer. Gebruik vliegtuigmodus + lage helderheid = verdubbelt levensduur.

Q: Moet ik eten uit vriezer weggooien na 72 uur?

A: Hangt af: Als eten NOG gedeeltelijk bevroren = veilig om opnieuw in te vriezen. Als volledig ontdooid >24 uur = bereid direct of gooi weg. Ruik/kijk kritisch: vlees, kip, vis bij twijfel = WEG.

Q: Wat als ik medische apparatuur nodig heb (CPAP, insuline)?

A: CPAP: Overweeg batterij-back-up of evacueer naar opvangcentrum. Insuline: In koelkast blijft 4-6 uur veilig, daarna in koelbox met ijsklontjes. Check gemeentelijk noodplan: vaak hebben ziekenhuizen noodvoorzieningen.

Q: Kan ik water uit regenwater/tuin gebruiken?

A: Alleen met zuivering: Kook 5 minuten rollend koken = doodt meeste bacteriën. Waterzuiveringstabletten = doodt bacteriën/virussen. Filter + tablet = beste combinatie. NIET drinken zonder behandeling (E. coli, norovirus).

Belangrijkste Lessen

Voorbereiding = Geruststelling Je hoeft geen doemdenker te zijn om voorbereid te zijn. Je hebt autoverzekering, toch? Dit is hetzelfde.

Test Je Spullen Die noodradio die je 5 jaar geleden kocht? Test hem NU. Batterijen lekken, dingen breken, je vergeet hoe het werkt.

Skills > Stuff Je kan €500 uitgeven aan apparatuur, maar als je niet weet hoe je campinggasstel veilig gebruikt = nutteloos. Oefen nu, niet tijdens crisis.

Community Matters Je buren zijn je eerste responders, niet de brandweer (die kunnen overbelast zijn). Ken ze. Help ze. Zij helpen jou.

Mentaal Is Fysiek Verveling en stress doden motivatie. Plan entertainment, structuur, en comfort. Dit houdt je gezin functioneel.

Volgende Stappen

1. Neem de Paraatheid Assessment Wil je weten hoe voorbereid je werkelijk bent? Doe onze 3-minuten assessment en krijg een persoonlijke score + aanbevelingen.

2. Start Met €50 Je hoeft niet alles in één keer te kopen. Lees onze Budget Starter Gids voor een 4-weken plan.

3. Maak Een Gezinsnoodplan Weet iedereen wat te doen? Lees ons Familie Noodplan Template en vul het samen in.

4. Test, Test, Test Over 3 maanden: doe een 4-uur "blackout drill". Meterkast uit, overleven op je noodpakket. Je zal gaten ontdekken. Dat is de bedoeling.

---

Blijf kalm. Wees voorbereid. Help elkaar.

Heb je deze gids nuttig gevonden? Deel hem met familie en buren. Samen zijn we sterker.